рд╕рдоाрдзिрдпां рдФрд░ рдЙрдирд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдорд╣ाрди рдкुрд░ूрд╖


 рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдЕрдХ्рд╕рд░ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╕े рдк्рд░рд╢्рди рдЖрддे рд░рд╣рддे рд╣ै рдХि, рдХिрд╕ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдХी рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рдХा рдХ्рдпा рдиाрдо рд╣ै, рддрдеा рдХрд╣ा рд╕्рдердд рд╣ैं। рд╣рдордиे рдЗрд╕े рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдоें рд╕рдордЭाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рд╣ै। рдпрджि рдХोрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рдЫुрдЯ рдЧрдпी рд╣ो рддो рдХृрдкрдпा рдХрд░ рдХे рд╣рдоे comment рдХрд░े।

1. рд░ाрдЬрдШाрдЯ – рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी:

рд░ाрдЬрдШाрдЯ, рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдпрдоुрдиा рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕्рдеिрдд рд╣ै, рд░ाрдЬрдШाрдЯ рдоें рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдХी рд╕рдоाрдзि рд╣ै। рдЧांрдзी рдХी рд╣рдд्рдпा 30 рдЬрдирд╡рд░ी 1948 рдХी рд╢ाрдо рдХो рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рд╕्рдеिрдд рдмिрдб़рд▓ा рднрд╡рди рдоें рдЧोрд▓ी рдоाрд░рдХрд░ рдХी рдЧрдпी рдеी।

2. рд╡िрдЬрдп рдШाрдЯ – рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी:

рд╡िрдЬрдп рдШाрдЯ рдоें рднाрд░рдд рдХे рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХी рд╕рдоाрдзि рд╣ै। рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд░िंрдЧ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдкрдб़рдиे рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рдЪौрд░ाрд╣ा рд╣ै। 11 рдЬрдирд╡рд░ी 1966 рдХो рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдХी рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╕ोрд╡िрдпрдд рд╕ंрдШ рдХे рддाрд╢рдХंрдж рдоें рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдоौрдд рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рд╡рд╣ рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдзि рдХрд░рдиे рд╡рд╣ां рдЧрдП рдеे।

3. рдХिрд╕ाрди рдШाрдЯ – рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣:

рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рднाрд░рдд рдХे рдкांрдЪрд╡ें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे 28 рдЬुрд▓ाрдИ, 1979 рд╕े 14 рдЬрдирд╡рд░ी, 1980 рддрдХ рдЗрд╕ рдкрдж рдкрд░ рд░рд╣े। рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдХिрд╕ाрдиों рдХे рдиेрддा рдоाрдиे рдЬाрддे рд░рд╣े рд╣ैं। 1987 рдоें рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдиे рдЕंрддिрдо рд╕ांрд╕ рд▓ी рдУрд░ рджुрдиिрдпा рдХो рдЕрд▓рд╡िрджा рдХрд╣ рджिрдпा। рдЪौрдзрд░ рд╕ाрдм рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдЪौрдзрд░ी рд╕ाрд╣рдм рдХी рд╕рдоाрдзि рдХी рдоांрдЧ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рд▓ेрдХिрди рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдиे рдпрд╣ рдоांрдЧ рдаुрдХрд░ा рджी рдХрд╣ा рдЬрдоीрди рдХрдо рд╣ै рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдЪौрдзрд░ी рдЪрд░рдг рд╕िंрд╣ рдЬी рдХी рд╕рдоाрдзि рдирд╣ीं рдмрди рд╕рдХрддी। рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рдЧुрд╕्рд╕े рдоें рдЖрдпे рдмाрдмा рдЯिрдХैрдд рдиे рд▓ाрдЦों рдХिрд╕ाрдиों рдХो рд▓ेрдХрд░ рджिрд▓्рд▓ी рдХूрдЪ рдХрд░рджिрдпा, рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рдзрдордХी рджे рджी рдХि рдпा рддो 48 рдШंрдЯो рдоें рд╕рдоाрдзि рдХे рд▓िрдП рдЬрдоीрди рджेрджो рд╡рд░рдиा рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рддिрде рдЕрди्рдп рд╕рдоाрдзि рдЬैрд╕े рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी, рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी, рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХी рд╕рдоाрдзिрдпों рдХो рдЦोрдж рдбाрд▓ेंрдЧे । рдмाрдмा рдЯिрдХैрдд рдХे рдкीрдЫे рд▓ाрдЦों рдХिрд╕ाрди рдЦрдб़े рдеे, рдХिрд╕ी рднी рдЕрдирд╣ोрдиी рдХे рдбрд░ рд╕े рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдиे 48 рдШंрдЯो рдоें рд░ाрдЬ рдШाрдЯ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдоें рдХिрд╕ाрди рдШाрдЯ рдХे рд▓िрдП рдЬрдоीрди рджे рджी।

4. рд╡ीрд░ рднूрдоि – рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी:

1984 рдоें рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХी рд╣рдд्рдпा рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХे рдкुрдд्рд░ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рднाрд░ी рдмрд╣ुрдордд рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиे рдеे। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж 1989 рдХे рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ों рдоें рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рд╣ाрд░ рд╣ुрдИ। 1991 рдХे рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдк्рд░рдЪाрд░ рдХे рджौрд░ाрди рддрдоिрд▓рдиाрдбु рдХे рд╢्рд░ीрдкेрд░ंрдмрджूрд░ рдоें рдПрдХ рднрдпंрдХрд░ рдмрдо рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдоें рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдХी рдоौрдд рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рд╡ीрд░рднूрдоि рд╢्рд░ी рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХी рд╕рдоाрдзि рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдпрд╣ рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд░िंрдЧ рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рдмрд╕ рд╕्рдЯॉрдк рднी рд╣ै।

5. рдорд╣ाрдк्рд░рдпाрдг – рдбाँ рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж:

рдбाँ рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдердо рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдеे। рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдирдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1950 рд╕े 14 рдордИ 1962 рддрдХ рдХा рд░рд╣ा। рд╕рди् 1962 рдоें рдЕрд╡рдХाрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें ‘рднाрд░рддрд░рдд्‍рди’ рдХी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЙрдкाрдзि рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рднी рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдбॉ. рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХा 28 рдлрд░рд╡рд░ी 1963 рдХो рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा। рдбॉ. рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рд╕рдоाрдзि рдкрдЯрдиा рдХे рдмांрд╕рдШाрдЯ рдХे ‘рдорд╣ाрдк्рд░рдпाрдг рдШाрдЯ’ рдкрд░ рд╕्рдердд рд╣ैं।

6. рдиाрд░ाрдпрдг рдШाрдЯ – рдЧुрд▓рдЬाрд░ीрд▓ाрд▓ рдирди्рджा:

рдЧुрд▓рдЬाрд░ीрд▓ाрд▓ рдирди्рджा рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ рдеे। рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо 4 рдЬुрд▓ाрдИ, 1898 рдХो рд╕िрдпाрд▓рдХोрдЯ, рдкंрдЬाрдм, рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рдЧुрд▓рдЬ़ाрд░ी рд▓ाрд▓ рдиंрджाрдЬी рджो рдмाрд░ рднाрд░рдд рдХे рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣рдХ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдмрдиाрдпे рдЧрдП рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдкं рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж 1964 рдоें рдФрд░ рдПрдХ рдмाрд░ рд▓ाрд▓ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी (Lal Bahadur Shastri) рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж 1966 рдоें। 100 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЗрдирдХा рдиिрдзрди 15 рдЬрдирд╡рд░ी 1998 рдХो рд╣ुрдЖ।

7. рд╢ांрддि рд╡рди – рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू:

рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рднाрд░рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкं рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू (Pandit Jawaharlal Nehru) рдХा рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

8. рд╢рдХ्рддि рд╕्рдерд▓ – рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी:

рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी (Indira Gandhi) рдХा рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╣ै। рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рднाрд░рдд рдХी рд▓рдЧाрддाрд░ 3 рдмाрд░ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░рд╣ीं рдПрд╡ं рдЪौрдеी рдмाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЙрдирдХी рд╣рдд्рдпा рдХрд░ рджी рдЧрдпी рдеी।

9. рдЕрднрдп рдШाрдЯ – рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ:

рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХे рдЫрдЯрд╡ें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ (Morarji Desai) рдХी рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж (рдЧुрдЬрд░ाрдд -Gujarat ) рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдоोрд░ाрд░рдЬी рджेрд╕ाрдИ рднाрд░рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдеे рдЬो рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рд╡рдЬाрдп рдЕрди्рдп рджрд▓ рд╕े рдеे рдЗрди्рд╣ें рднाрд░рдд рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕рдо्рдоाрди рднाрд░рдд рд░рдд्рди (Bharat Ratna) рддрдеा рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕рдо्рдоाрди рдиिрд╢ाрди-рдП-рдкाрдХिрд╕्рддाрди рд╕े рднी рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा।

10. рд╕рдорддा рд╕्рдерд▓ – рдЬрдЧрдЬीрд╡рди рд░ाрдо:

рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХे рдЙрдк рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЬрдЧрдЬीрд╡рди рд░ाрдо (Jagajeevan Ram) рдХी рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

11. рдЪैрдд्рд░ा рднूрдоि – рдбाँ рдмी. рдЖрд░. рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░:

рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдиिрд░्рдоाрддा рдПрд╡ं рднाрд░рдд рд░рдд्рди рдбॉ рдмी. рдЖрд░. рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ (Dr B. R. Ambedkar) рдХी рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рдеाрди рджाрджрд░ (рдоुंрдмрдИ) рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдбॉ рдмी. рдЖрд░. рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдХो рдмाрдмा рд╕ाрд╣рдм рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा

12. рдПрдХрддा рд╕्рдерд▓ – рдЬ्рдЮाрдиी рдЬैрд▓ рд╕िंрд╣:

рджेрд╢ рдХे рдЖрдард╡ें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдЬ्рдЮाрдиी рдЬ़ैрд▓ рд╕िंрд╣ 25 рдЬुрд▓ाрдИ, 1982 рдХो рдкрдж рдХी рд╢рдкрде рд▓ी। рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдоें рдЕрдоृрддрд╕рд░ рдоें рд╕्рд╡рд░्рдг рдоंрджिрд░ рдкрд░िрд╕рд░ рдоें ‘рдСрдкрд░ेрд╢рди рдм्рд▓ू рд╕्рдЯाрд░’ рддрдеा рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХी рд╣рдд्рдпा рдк्рд░рдоुрдЦ рдШрдЯрдиाрдПं рд╣ैं। рдПрдХрддा рд╕्рдерд▓ рднाрд░рдд рдХी рдПрдХрддा рдФрд░ рдЕрдЦंрдбрддा рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдЕрдкрдиा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣рдд्рд╡ рднी рд╣ै। рдПрдХрддा рд╕्рдерд▓ рджрд░िрдпा рдЧंрдЬ, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।

13. рдЙрджрдп рднूрдоि – рдХे. рдЖрд░. рдиाрд░ाрдпрдгрди :

рдХे. рдЖрд░. рдиाрд░ाрдпрдгрди рднाрд░рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рджрд▓िрдд рдПрд╡ं рдорд▓рдпाрд▓ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдеे। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо 27 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1920 рдоें рдХेрд░рд▓ рдХे рдПрдХ рдЫोрдЯे рд╕े рдЧांрд╡ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। 9 рдирд╡рдо्рдмрд░, 2005 рдХो рдЖрд░्рдоी рд░िрд╕рд░्рдЪ рдПрдг्рдб рд░ैрдлрд░рд▓ рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рдЙрдирдХा рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा।

14. рдХрд░्рдо рднूрдоि – рд╢ंрдХрд░ рджрдпाрд▓ рд╢рд░्рдоा:

рдбॉ. рд╢ंрдХрд░рджрдпाрд▓ рд╢рд░्рдоा рднाрд░рдд рдХे 9 рд╡ें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдеे। рдЙрдирдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ 25 рдЬुрд▓ाрдИ 1992 рд╕े 25 рдЬुрд▓ाрдИ 1997 рддрдХ рд░рд╣ा। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдмрдирдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдпे рднाрд░рдд рдХे рдЖрдард╡े рдЙрдкрд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднी рдеे, рдпे рднोрдкाрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी (1952-1956) рд░рд╣े। 9 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1999 рдХो, рдЙрди्рд╣ें рджिрд▓ рдХा рджौрд░ा рдкреЬрдиे рд╕े рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдИ। рдХрд░्рдо рднूрдоि рдоें рдЙрдирдХा рдЕंрддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा।

15. рд╕्рдоृрддि рд╕्рдерд▓ – рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी:

рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी рднाрд░рдд рдХे рджрд╕рд╡ें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдеे, рд╡рд╣ рдкрд╣рд▓े 16 рдордИ рд╕े 1 рдЬूрди 1996 рддрдХ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдеे, рдФрд░ рдлिрд░ 19 рдоाрд░्рдЪ 1998 рд╕े 22 рдордИ 2004 рддрдХ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░рд╣े। рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдЕрдЯрд▓ рдмिрд╣ाрд░ी рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдиे 16 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2018 рдХो рдиिрдзрди рд╣ो рдЧрдпा। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рдоृрддि рд╕्рдерд▓ (рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी) рдкрд░ рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдЬी рдХा рдЕंрддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ |

No comments:

Post a Comment